Samsun, tarihi boyunca farklı doğa olaylarına sahne olmuş bir şehir. Türkiye’nin aktif fay hatları üzerinde yer alması nedeniyle deprem kuşağında bulunan illeri arasında yer almayan Samsun, bu avantajına rağmen zaman zaman sarsıntılar yaşamıştır. Peki, Samsun’un tarihsel deprem geçmişi ne söylüyor ve bugün bu şehirdeki deprem riski ne düzeyde? Yapay zeka analizi eşliğinde Samsun'un deprem risk analizi!

Tarihte Samsun’da Yaşanan Depremler
Samsun, Anadolu’daki diğer birçok kent kadar sık ve yıkıcı depremler yaşamasa da, özellikle çevre illerde meydana gelen büyük sarsıntılardan etkilenmiştir. Kentin tarihsel kayıtlarında yer alan bazı önemli sarsıntılar şunlardır:

26 Kasım 1942 Tosya Depremi (Mw: 7.0): Samsun’un batısında meydana gelen bu depremde kent genelinde sarsıntı hissedilmiş, bazı yapılarda hasar meydana gelmiştir.

20 Mayıs 1943 Ladik Depremi (Mw: 7.2): Samsun’un Ladik ilçesinde meydana gelen bu büyük deprem, şehir tarihindeki en önemli depremlerden biridir. Ladik ve çevresinde büyük hasara yol açan depremde can kayıpları da yaşanmıştır.

Çeşitli küçük ölçekli depremler (M < 5.0): Özellikle 2000'li yıllardan itibaren Karadeniz açıklarında ve Amasya-Samsun sınır hattında zaman zaman hafif şiddette depremler kaydedilmiştir.

Samsun’un Jeolojik Yapısı ve Fay Hatları
Samsun, Kuzey Anadolu Fay Hattı'na (KAF) doğrudan üzerinde olmasa da bu büyük fay sistemine oldukça yakın konumda yer almaktadır. Şehir, özellikle güneyindeki Havza ve Ladik çevresinde yer alan ikincil fay zonlarından etkilenebilmektedir.

Jeoloji Mühendisleri Odası ve AFAD verilerine göre Samsun’un doğrudan büyük bir fay hattı üzerinde bulunmaması, bölgeyi "düşük-orta risk" grubuna dahil etmektedir. Ancak bu, kentte hiçbir deprem tehlikesi olmadığı anlamına gelmiyor. Özellikle Ladik Fay Zonu gibi lokal kırık hatları, yerel ölçekte ciddi riskler oluşturabilir.

AFAD’ın Türkiye Deprem Tehlike Haritası’na göre Samsun il merkezi “düşük tehlike” grubunda yer almaktadır. Ancak özellikle Ladik, Havza, Vezirköprü gibi güneydeki ilçelerde “orta düzeyde risk” mevcuttur. Karadeniz kıyı şeridi genel olarak daha düşük risk taşırken, iç kesimler jeolojik yapısı itibariyle daha dikkatli izlenmelidir.

Samsun Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyeleri, son yıllarda kentsel dönüşüm, yapı denetimi ve afet farkındalığı eğitimlerine ağırlık vererek olası afetlere karşı hazırlık düzeyini artırmaya çalışmaktadır. Ayrıca, AFAD tarafından yürütülen toplum tabanlı afet eğitimi programları ile halkın bilinç düzeyi de artırılıyor.

Uzmanlar, Samsun’un deprem riski az olarak tanımlansa da, "deprem riski yok" şeklindeki algının doğru olmadığını vurguluyor. Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz’e göre, “Karadeniz bölgesi, büyük fay hatlarının dışında olsa da, Anadolu’nun genel tektonik hareketlerinden etkilenebilir. Bu nedenle her şehirde olduğu gibi Samsun’da da yapı güvenliği ve bilinçli şehir planlaması büyük önem taşıyor.”

Bütün veriler ışığında Samsun, Türkiye genelinde görece düşük deprem riski taşıyan iller arasında yer alsa da, geçmişte yaşanan Ladik Depremi gibi olaylar, şehrin tamamen risksiz olmadığını ortaya koyuyor. Uzmanlar, yapı stokunun denetlenmesi, afet planlarının güncellenmesi ve toplumsal farkındalığın artırılmasının Samsun için de hayati önemde olduğunu vurguluyor.

Son 100 Yılda Samsun’da Yaşanan Önemli Depremler
20 Aralık 1942 – Tokat (Erbaa-Niksar) Depremi
Büyüklük: 7.0 (Mw)

Merkez: Tokat - Erbaa

Etkisi: Samsun’un doğusunda hissedildi. Bazı köylerde yapısal hasarlar rapor edildi.

26 Kasım 1943 – Tosya-Ladik Depremi
Büyüklük: 7.2 (Mw)

Merkez: Kastamonu-Tosya / Samsun-Ladik

Önemi: Samsun’un Ladik ilçesi ve çevresi bu büyük depremden doğrudan etkilendi. Bölgede çok sayıda bina yıkıldı ve can kayıpları yaşandı. 4.000'e yakın insan hayatını kaybetti.

Tarihte Samsun’daki en yıkıcı deprem olarak kayıtlara geçti.

20 Mayıs 1943 – Ladik (Samsun) Depremi
Büyüklük: 7.0 (Mw)

Merkez: Ladik, Samsun

Önemi: Şehir merkezinden çok, kırsal alanlarda etkili oldu. Toplamda 300'den fazla kişi hayatını kaybetti. Evlerin büyük bölümü kullanılamaz hale geldi.

1983 – Samsun-Bafra Depremi
Büyüklük: 5.2 (Ml)

Merkez: Bafra ilçesi

Etkisi: Hafif yapısal hasar. Yaralanma veya ölüm rapor edilmedi.

1996 – Samsun-Tekkeköy Depremi
Büyüklük: 4.8 (Ml)

Merkez: Tekkeköy ilçesi

Etkisi: Şehir merkezinde hissedildi, panik yarattı. Hafif maddi hasar oluştu.

2004 – Samsun-Ladik Depremi
Büyüklük: 5.3 (Ml)

Merkez: Ladik ilçesi

Etkisi: Özellikle Ladik ve çevresinde hissedildi. Bazı kırsal yapılarda çatlaklar oluştu.

15 Eylül 2013 – Samsun-Çarşamba Depremi
Büyüklük: 4.6 (Ml)

Merkez: Çarşamba ilçesi

Etkisi: Hissedildi ancak ciddi hasara neden olmadı.

2 Temmuz 2020 – Samsun-Vezirköprü Depremi
Büyüklük: 4.7 (Ml)

Merkez: Vezirköprü ilçesi

Etkisi: Çevre ilçelerde hissedildi. Hasar veya can kaybı olmadı.

Memleket Samsun Haber Sitesi